برای شناخت جنبش پست مدرن ابتدا باید به مقوله فلسفه مدرن بپردازیم.پست مدرن جنبشی است فلسفی، فرهنگی و هنری دوران معاصر در واکنش به فلسفه هنر مدرن.

مدرنیسم با تفکر خرد گرایی محض و ساختن یک فرهنگ جهانی بر علیه نظریه های سنت گرایانه قرون وسطی سر برآورد.

مادی نگری و تک بعدی بودن آن و بی توجهی به نیازهای عاطفی انسان باعث شد تا نتواند دنیای آرزوهایی که برای انسان مدرن ترسیم کرده بود را به واقعیت تبدیل کند و با انسان، شهر، تاریخ و فرهنگ آنها ارتباط برقرار کند. و در نتیجه این نیازها،  مقدمه شکل گیری جنبش پست مدرن شد.

پست مدرن در تقابل این بحران و با اندیشه پایان دادن به فرا روایت ها و ایدئولوژی مدرنیسم روی کارآمد و با بهره گیری از هنر کلاسیک و ارتباط آن با عصر مدرن و به نوعی باز خوانی آنها به تفکر جدیدی برای حل این بحران پرداخت.

در این مقاله سعی برآنیم تا به تآثیر جنبش پست مدرن در معماری و معماری داخلی و هنرهای تجسمی بپردازیم.

تاثیر جنبش پست مدرن در معماری

پست مدرن فراتر از سبک یا جنبش هنری، به عنوان یک حاکمیت فرهنگی در جهان شناخته شده است.مراحل ابتدایی نظری و بحث ها و مجادلات آن در حیطه هنرهای تجسمی که ” پست مدرنیته” نامیده می شود.

در دهه های 1960 و 1970 میلادی صورت گرفت.

اوج هنر پست مدرن و دوران به ثمر رسیدن تجارب هنری را میتوان در دهه 1980 میلادی یافت

در واقع پست مدرنیسم را میتوان واکنشی علیه مدرنیسم متعالی تلقی نمود که به دو صورت پیشرفته و مثبت و یا واپسگرا و منفی بروز کرده است.

هنگامی که قرار است برای واژه پست مدرنیسم، تاریخی تعیین شود همواره احساس می شود که بایستی به دوران قبل از مدرن مراجعه کرد. برخی از محققین هنری معتقدند که می توان ریشه این واژه را در دوران رنسانس یافت زیرا در آن دوره، نوگرایی از پایه های اصلی جنبش بود.

درباره  تاریخچه پست مدرنیسم بین اندیشمندان اختلاف نظر هست. به نظر برخی، از اواخر صده ی نوزدهم در حرکت عظیم مدرن سازی تردید هایی پدیدار شد. نیچه نخستین متفکر بزرگی است که در مقابل همه ارزش ها و آرمان های مدرن ایستاد و از چند و چون آن ها پرسید و کوشید آنها را مورد نقد و بررسی قرار دهد.

مفهوم پست مدرن را نخستین بار فدریکو دی انیس (Federico Di Anys) در سال 1934 به کاربرد و از آن در تشریح واکنش نسبت به نوگرایی استفاده کرد.

پست مدرنیسم اصطلاح بسیار مناقشه برانگیزی است که موجب واکنش های بسیار تندی در حوزه های فکری گوناگون در ابعاد نظری و سیاسی شده است.

در واقع میتوان گفت پست مدرنیسم دارای لایه هایی در سطح ساختار و کنش اجتماعی است و این عناصر در معماری، هنر، فرهنگ و رفتار روزمره ی مردم مشاهده می شود.

در انتهای دوران مدرنیسم که به مدرنیسم متعالی یا اوج مدرنیسم شهرت دارد. به ویژه سبک مینی مالیسم به نوعی بسیاری از منتقدین و نویسندگان هنری و هنرمندان را آزرده خاطر کرد. اولین واکنش ها، نسبت به تآکید بیش از حد  مدرنیسم بر فرم ناب و انتزاع کامل در قالب هنر پاپ صورت گرفت. سپس برای رهایی از این انتقادها، جریان پست مینی مالیسم به وجود آمد که بعدها کانسپت چوال آرت یا هنر مفهومی نامیده شد.

بسیاری از محافل هنری معتقدند که در آن دوره، اصول مدرنیسم به بن بست رسیده بود و نیاز به هنری جدید در جهان احساس می گردید. کانسپت چوالیسم چه آن را پست مینی مالیسم، یعنی ترفند خود مدرنیست ها بدانیم و چه اعتراض پست مدرنیست ها،  اولین حمله جدی به مدرنیسم محسوب می شد اگر چه این حرکت از ابتدا مسیر افراطی را پیشه کرد و به طور کلی جنبه های زیبایی شناسی اثر هنری را انکار نمود،  لذا از سوی طرفداران مدرنیسم به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

به هرحال مشکل مبدل شده به اینکه منتقدان، به ویژه منتقدان مدرنیسم اجازه نمی دهند تا این حرکت پست مدرن محو شود. آنها حمله را توام با یک هیستری افزایشی ادامه می دهند که سبب ایجاد آشفتگی در جامعه هنری، کنفرانس ها و بازار بین المللی هنر می شود.

بر خلاف مدرنیسم، تاکید پست مدرنیسم بر محتوی و مردم، می تواند جنبه های سیاسی پیدا کند و رابطه هنرمند و توده ها را که در دوران مدرن به کلی قطع شده بود مجددا احیا کند. و این بستگی به میزان تعهد هنرمند نسبت به مسایل اجتماعی و سیاسی جامعه خویش دارد.

تعریف دیگر از پست مدرنیسم

برخی نیز بر این باورند که پست مدرنیسم یک عرصه فرهنگی، هنری و فلسفی مشخص نمی باشد و اصول زیبایی شناسی معینی ندارد. آنها معتقدند که در واقع پست مدرنیسم نوعی گسست و جدایی از سنت پیش از خود بوده است. آن را نوعی باز اندیشی برای یافتن راه های جدید و پایان دادن به سلطه مدرنیسم می دانند.

در واقع هنرمندان یافتند که یک اثر تنها زمانی می تواند مدرن باشد که در ابتدا پست مدرن باشد. بنابراین پست مدرنیسم متوجه شد که مدرنیسم درانتهایش نیست بلکه خود در حال تولد می باشد..

برخی نظریه پردازان معتقدند پست مدرنیسم هنری است دورگه و متناقص زیرا که از یک سو، با مدرنیسم به مخالفت بر می خیزد و از سوی دیگر، این واژه را در پشت خود دارد. اما پست مدرنیسم می تواند ضمن مخالفت با مدرنیسم برای رهایی آن از بن بست های موجود نیز چاره ای بیاندیشد. شاید به زبان دیگر میتوان گفت پست مدرنیسم نوع تکامل یافته مدرنیسم است یا اینکه پست مدرنیسم نیاز امروز جوامع بشری است و مدرنیسم کارکرد خود را در این زمان از دست داده است.

جایی که مدرنیسم ابهام را ترویج میکند. پست مدرنیسم از آن شوخی می سازد. پست مدرنیسم خود را د ر چارچوب های خشک مدرنیسم قرار نمی دهد و به هنگام لازم خودش قانون برای ساخت هر اندیشه ای می سازد.

زمانی که مدرنیسم نوآوری را تاکید میکند. پست مدرنیسم تقلید را حمایت می کند. پست مدرن در واقع بازگشتی است به تاریخ هنر، که مدرنیسم آن را کاملا نادیده گرفته بود.

پست مدرنیسم در این رویکرد تازه، نه تنها از هنرهای تجسمی که از ادبیات، حماسه اسطوره  و هر چیز دیگری که کارآمد باشد سود می جوید.در هنرهای تجسمی علاوه بر استفاده از سبک های گوناگون مدرنیستی و کلاسیک از رسانه های دیگ، مانند عکاسی، مجسمه سازی، تیاتر، ودیوو بازی های کامپیوتری نیز بهره می جوید.

همچنین از نظر تکنیکی از مواد و مصالح گوناگون در ارایه اثر نیز استفاده می کند.

نمونه معماری مدرن در ایران ، (ساختمان تئاتر شهر ) بانی اثر : علی سردار افخمی